ದೀಪಾವಳಿ ಹಬ್ಬದ ಮೊದಲ ದಿನವಾದ ಧನತ್ರಯೋದಶಿ (ಧನತೇರಸ್‌) ಯನ್ನು, ಆಶ್ವಯುಜ ಮಾಸದ ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷದ 13ನೇ ದಿನದಂದು (ತ್ರಯೋದಶಿ ತಿಥಿ), ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯದ ದೇವತೆಗಳಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಕುಬೇರ ಮತ್ತು ಧನ್ವಂತರಿ ದೇವರ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಲು, ಚಿನ್ನ-ಬೆಳ್ಳಿ ಅಥವಾ ಹೊಸ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಡಗರ-ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಧನತ್ರಯೋದಶಿ: ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು (Dhanteras)
ಧನತ್ರಯೋದಶಿ ಅಥವಾ ಧನತೇರಸ್‌ ಹಬ್ಬವು ಐದು ದಿನಗಳ ದೀಪಾವಳಿ ಸಂಭ್ರಮದ ಮೊದಲ ದಿನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಧನ (ಸಂಪತ್ತು) ಮತ್ತು ತ್ರಯೋದಶಿ (ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗದ 13ನೇ ದಿನ) ಎಂಬ ಎರಡು ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಂಪತ್ತು, ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
1. ಧನತ್ರಯೋದಶಿ ಏಕೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ಈ ಹಬ್ಬದ ಆಚರಣೆಗೆ ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿದೆ:
- ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯ ಆಗಮನ: ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ (ಕ್ಷೀರಸಾಗರವನ್ನು ಕಡೆಯುವಿಕೆ) ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸಂಪತ್ತಿನ ದೇವತೆಯಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯು ಇದೇ ತ್ರಯೋದಶಿ ತಿಥಿಯಂದು ಸಾಗರದಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದಳು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ದಿನ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಮನೆಗೆ ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಮತ್ತು ಪೂಜಿಸಲು ವಿಶೇಷ ಮಹತ್ವವಿದೆ.
- ಧನ್ವಂತರಿ ಜಯಂತಿ: ಇದೇ ದಿನದಂದು, ದೇವತೆಗಳ ವೈದ್ಯ, ಆಯುರ್ವೇದದ ದೇವ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರವಾದ ಭಗವಾನ್ ಧನ್ವಂತರಿಯು ಅಮೃತ ತುಂಬಿದ ಕಳಶದೊಂದಿಗೆ ಸಾಗರ ಮಂಥನದಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದನು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ದಿನವನ್ನು ಧನ್ವಂತರಿ ಜಯಂತಿ ಎಂದೂ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆರೋಗ್ಯವು ದೊಡ್ಡ ಸಂಪತ್ತು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಧನ್ವಂತರಿ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಕುಬೇರ ಮತ್ತು ಯಮ ಪೂಜೆ: ಸಂಪತ್ತಿನ ಖಜಾಂಚಿಯಾದ ಕುಬೇರ ದೇವರನ್ನು ಸಹ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ದಿನ ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ದೀಪವನ್ನು ಬೆಳಗಿಸಿ ಯಮಧರ್ಮರಾಜನಿಗೆ (ಯಮದೀಪ) ಅರ್ಪಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ಇದು ಮನೆಯವರಿಗೆ ಅಕಾಲಿಕ ಮರಣದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.
2. ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 18 ರಂದು ಏಕೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ಧನತ್ರಯೋದಶಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸದ ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷದ 13ನೇ ದಿನ (ತ್ರಯೋದಶಿ ತಿಥಿ) ದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗವು ಚಂದ್ರನ ಚಲನೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ದಿನಾಂಕವು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.
2025ರಲ್ಲಿ, ಈ ತ್ರಯೋದಶಿ ತಿಥಿಯು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 18 ರಂದು ಬಹುತೇಕ ದಿನವಿಡಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ತಿಥಿಯ ಆರಂಭದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 18 ರಂದು ಧನತ್ರಯೋದಶಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
